Alimenty w toku sprawy o rozwód

Czy na ali­men­ty trze­ba czekać do zakończenia sprawy roz­wodowej? Co moż­na zro­bić, by otrzy­mać świad­cze­nie ali­men­ta­cyjne już w toku sprawy o rozwód, które prze­cież może trwać miesiącami?

Czy trzeba czekać do wyroku?

Na ali­men­ty nie trze­ba czekać aż do zakończenia sprawy o rozwód. Sąd może przyz­nać pra­wo do świad­czeń ali­men­ta­cyjnych już na początku sprawy o rozwód, cza­sa­mi nawet przed pier­wszą rozprawą. Uzyskanie przez osobę uprawnioną świad­czenia ali­men­ta­cyjnego jeszcze przed wydaniem i upra­wom­oc­nie­niem się wyroku w spraw­ie o rozwód jest możli­we dzię­ki insty­tucji zabez­pieczenia roszczenia. W sprawach o ali­men­ty zabez­piecze­nie może pole­gać na zobow­iąza­niu oso­by, na której ciąży obow­iązek ali­men­ta­cyjny do zapłaty uprawnione­mu jed­no­ra­zowo albo okre­sowo określonej sumy pieniężnej. 

W toku sprawy o rozwód, a więc w sytu­acji, gdy jeszcze przy­na­jm­niej z prawnego punk­tu widzenia ist­nieje rodz­i­na założona przez zawar­cie małżeńst­wa, pod­stawą zasądzenia świad­czeń ali­men­ta­cyjnych są przepisy nakłada­jące na każdego z małżonków obow­iązek przy­czy­ni­a­nia się do zaspoka­ja­nia potrzeb rodziny.

Zgod­nie z art. 27 k.r.o., obo­je małżonkowie obow­iązani są, każdy według swych sił oraz możli­woś­ci zarobkowych i majątkowych, przy­czy­ni­ać się do zaspoka­ja­nia potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynie­nie temu obow­iązkowi może pole­gać także, w całoś­ci lub w częś­ci, na oso­bistych stara­ni­ach o wychowanie dzieci i na pra­cy we wspól­nym gospo­darst­wie domowym. Reg­u­lac­ja ta ma na celu zapewnie­nie równej stopy życiowej wszys­tkim członkom rodziny. Dla przyję­cia obow­iązku jed­nego z małżonków przy­czy­ni­a­nia się do utrzy­ma­nia współ­małżon­ka w ramach art. 27 k.r.o. istotne znacze­nie mogą mieć okolicznoś­ci i przy­czyny rozs­ta­nia małżonków (por. postanowie­nie Sądu Najwyższego z 10 listopa­da 1998 r., III CKN 792/98). Nie ule­ga bowiem wąt­pli­woś­ci, że współ­małżonek niewin­ny rozkładu poży­cia, nie powinien ponosić żad­nych negaty­wnych kon­sek­wencji, w szczegól­noś­ci tych związanych pogorsze­niem doty­chcza­sowej sytu­acji mate­ri­al­nej (por. uch­wała Sądu Najwyższego z 7 czer­w­ca 1972 r., III CZP 43/72). 

Co istotne, uzyskanie zabez­pieczenia wykony­wa­nia obow­iązku zaspoka­ja­nia potrzeb rodziny jest możli­we nieza­leżnie od tego, czy w spraw­ie dochod­zone są również ali­men­ty na rzecz małżon­ka. Jeżeli na skutek wszczę­cia postępowa­nia w spraw­ie o rozwód, sytu­ac­ja jed­nego z małżonków uleg­nie znaczne­mu pogorsze­niu się w sto­sunku do sytu­acji współ­małżon­ka, uza­sad­nione jest wys­tąpi­e­nie z wnioskiem o zabez­piecze­nie obow­iązku zaspoka­ja­nia potrzeb rodziny. Taka sytu­ac­ja przykład­owo będzie miała miejsce, gdy w wyniku choro­by bądź przyję­cia przez małżonków określonego mod­elu rodziny, jeden współ­małżonek nie pode­j­mował pra­cy zarobkowej i na skutek rozs­ta­nia nie jest w stanie samodziel­nie się utrzymać. 

Wniosek o zabezpieczenie

W sprawach o ali­men­ty nie ma możli­woś­ci, aby sąd udzielił zabez­pieczenia z urzę­du. Dlat­ego też niezbęd­ny jest wniosek o zabez­piecze­nie, który może zostać złożony wraz z pozwem roz­wodowym, odpowiedz­ią na pozew bądź też w odręb­nym piśmie procesowym.

Oso­ba dochodzą­ca roszczeń ali­men­ta­cyjnych nie ma obow­iązku uiszcza­nia kosztów sądowych. Ze wzglę­du na charak­ter ali­men­ta­cyjny obow­iązku przy­czy­ni­a­nia się do potrzeb rodziny, zwol­nie­niu od kosztów sądowych podle­ga również wniosek o zabez­piecze­nie tego obowiązku.

Co do zasady, sąd wyda­je rozstrzyg­nię­cie w przed­mio­cie udzie­le­nia zabez­pieczenia potrzeb rodziny na posiedze­niu nie­jawnym, nie wyz­nacza­jąc rozprawy, czyli bez uprzed­niego wysłucha­nia stron i przeprowadzenia postępowa­nia dowodowego. Dlat­ego też tak istotne znacze­nie ma pre­cyzyjne sfor­mułowanie wniosku, a w szczegól­noś­ci upraw­dopodob­nie­nie okolicznoś­ci uza­sad­ni­a­ją­cych wniosek. Wszelkie niedopa­trzenia w tym zakre­sie mogą skutkować bowiem odd­ale­niem wniosku przez sąd.

Obowiązek uprawdopodobnienia roszczenia

W przy­pad­ku spraw o ali­men­ty pod­stawą zabez­pieczenia jest jedynie upraw­dopodob­nie­nie ist­nienia roszczenia. Oznacza to, że nie ma koniecznoś­ci wskaza­nia intere­su prawnego w żąda­niu zabez­pieczenia roszczenia, ani też ścisłego udowod­nienia roszczenia. Jeżeli w rodzinie brak jest dzieci pozosta­ją­cych na utrzy­ma­niu rodz­iców, upraw­dopodob­ni­a­jąc roszcze­nie z tytułu obow­iązku przy­czy­ni­a­nia się do zaspoka­ja­nia potrzeb rodziny należy uwzględ­nić cel ure­g­u­lowa­nia tego obow­iązku, czyli zapewnie­nie małżonkom równej stopy życiowej, a także bieżącą sytu­ację małżonków. 

Upraw­dopodob­nie­niu podle­ga również wysokość żądanego zabez­pieczenia. Ze wzglę­du na zasadę równej stopy życiowej małżonków, wysokość świad­czeń będzie przede wszys­tkim zależała od dochodów osią­ganych przez małżon­ka, który nie speł­nia obow­iązku przy­czy­ni­a­nia się do zaspoka­ja­nia potrzeb rodziny. Należy mieć również na względzie, że na pod­staw­ie art. 27 k.r.o. moż­na żądać zaspoko­je­nia bieżą­cych i przyszłych potrzeb rodziny, a nie potrzeb „przeszłych” (por. wyrok Sądu Najwyższego z 7 lip­ca 2000 r., III CKN 1015/00). 

Zobacz również:
Czym różni się upraw­dopodob­nie­nie od udowodnienia?

Od kiedy alimenty będą płatne?

Postanowie­nie o zabez­piecze­niu obow­iązku przy­czy­ni­a­nia się do zaspoka­ja­nia potrzeb rodziny stanowi tytuł wykon­aw­czy. Oznacza to, że oso­ba uprawniona do świad­czenia może na pod­staw­ie postanowienia opa­tr­zonego klauzulą, niezwłocznie po jego wyda­niu, żądać wszczę­cia postępowa­nia egzekucyjnego.