Czy można cofnąć pozew o rozwód?

Jeżeli osoba, która zainicjowała postępowanie rozwodowe, z jakiegokolwiek powodu, chce z niego zrezygnować, możliwe jest cofnięcie pozwu. W takim wypadku odpowiednie zastosowanie znajdą przepisy ogólne Kodeksu postępowania cywilnego. 

Zgodnie z art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku. Ze względu na specyfikę spraw rozwodowych, niedopuszczalne jest zrzeczenie się roszczenia i w tym zakresie przytoczona regulacja nie znajdzie zastosowania. 

Zatem powód może cofnąć pozew zarówno w postępowaniu na etapie I instancji, jak i w toku postępowania apelacyjnego – w rzeczywistości aż do uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Przy czym do czasu rozpoczęcia pierwszej rozprawy dla skutecznego cofnięcia pozwu wystarczy złożenie przez powoda oświadczenia. Wyjątkiem jest sytuacja, w której strona pozwana w ramach odpowiedzi na pozew również zażądała orzeczenia rozwodu albo separacji. W takim przypadku, pomimo cofnięcia pozwu przed rozpoczęciem rozprawy, nieuniknione będzie przeprowadzenie postępowania rozwodowego w celu rozstrzygnięcia żądania małżonka pozwanego (por. uchwała Sądu Najwyższego z 23 listopada 1983 r., III CZP 59/83).

Czy cofnięcie pozwu może być uznane za niedopuszczalne?

Co do zasady, sąd jest związany oświadczeniem powoda o cofnięciu pozwu. Jednak w sytuacji, gdy w świetle dotychczasowych oświadczeń i twierdzeń stron, ewentualnie materiału dowodowego zebranego w sprawie, zachodzą podstawy do uznania, że cofnięcie pozwu jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, sąd może nie wyrazić na nie zgody. Przykładem sytuacji, w której sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, będzie złożenie oświadczenia jedynie w celu dokuczenia współmałżonkowi, a nie ze względu na chęć pojednania się. 

Na późniejszym etapie postępowania dla skutecznego cofnięcia pozwu konieczne jest również uzyskanie zgody pozwanego. Zgoda ta może zostać wyrażona w piśmie procesowym bądź ustnie do protokołu rozprawy. Jeżeli do cofnięcia pozwu doszło poza rozprawą, sąd zawiadomi pozwanego korespondencyjnie. W tym przypadku, pozwany powinien się ustosunkować w terminie dwóch tygodni od momentu doręczenia pisma, w przeciwnym wypadku przyjmuje się, że wyraził on tzw. zgodę milczącą. 

Co istotne, posiedzenie pojednawcze przeprowadzone w ramach mediacji jest szczególnym rodzajem posiedzenia sądowego, które jest wyznaczane w celu nakłonienia stron do pojednania się i nie zalicza się do rozprawy. Stąd też udział stron w posiedzeniu wyznaczonym przed pierwszą rozprawą nie ma znaczenia dla możliwości cofnięcia powództwa bez konieczności uzyskania zgody pozwanego. 

Skutecznie cofnięty pozew nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Na podstawie art. 355 k.p.c. sąd wyda postanowienie o umorzenia postepowania rozwodowego. W razie konieczności nie ma przeszkód do ponownego wniesienia pozwu o rozwód zarówno przez powoda, jak i pozwanego.

Zawieszenie postępowania i posiedzenie pojednawcze

Jeżeli sąd nabierze przekonania, że istnieje możliwość utrzymania pożycia małżeńskiego, ma obowiązek zawieszenia postępowania. Taka sytuacja może mieć miejsce właśnie wtedy, gdy małżonek cofnął pozew o rozwód, jednak ze względu na żądanie orzeczenia rozwodu albo separacji ze strony małżonka pozywanego, konieczne jest przeprowadzenia postępowania. Ponadto w związku z zawieszeniem postępowania ze względu na możliwość utrzymania pożycia stron, sąd może skierować małżonków na posiedzenie pojednawcze.

Odwołanie oświadczenia o cofnięciu pozwu

Odwołanie oświadczenia o cofnięciu pozwu jest możliwe na każdym etapie postępowania rozwodowego aż do momentu osiągnięcia skutku procesowego cofnięcia, tj. uprawomocnienia się postanowienia sądu o umorzeniu postępowania w sprawie. W przypadku, w którym cofnięcie pozwu nastąpiło do momentu rozpoczęcia rozprawy bez zgody pozwanego, jak również wyrażenia zgody na późniejszym etapie postępowania, odwołanie oświadczenia skutkuje koniecznością przeprowadzenia dalszego postępowania rozwodowego.

Zwrot opłaty od pozwu w razie jego cofnięcia

W razie cofnięcia pozwu na skutek pojednania się stron w I instancji, sąd z urzędu zwraca stronie całą uiszczoną opłatę od pozwu o rozwód, tj. 600 zł. Natomiast w sytuacji, gdy do pojednania się stron doszło przed zakończeniem postępowania apelacyjnego, zwraca się połowę uiszczonej opłaty od apelacji.

Autor:

Wiktoria Rajzynger

Adwokat