Podział majątku wspólnego w sprawie rozwodowej

Rozstrzygnięcia przez sąd w wyroku rozwodowym kwestii podziału majątku wspólnego jest dopuszczalne, jeżeli przynajmniej jeden małżonek złożył w tym zakresie wniosek oraz dodatkowo, jeżeli przeprowadzenie podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. 

Nadmierna zwłoka

Sąd Najwyższy w uchwale z 13 stycznia 1978 r. (sygn. akt III CZP 30/77) wskazał: „Przeprowadzenie w wyroku rozwodowym podziału majątku wspólnego stron nie powoduje nadmiernej zwłoki postępowania nie tylko wtedy, gdy między stronami nie ma sporu co do składu i sposobu podziału tego majątku, lecz także wtedy, gdy wyjaśnienie spornych między stronami okoliczności, bądź też takich okoliczności, które sąd obowiązany jest ustalić z urzędu, wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w ograniczonym przedmiotowo i czasowo zakresie.”

Regułą zatem jest dokonywanie przez sąd rozwodowy podziału majątku, gdy strony uzgodniły między sobą skład i sposób podziału majątku wspólnego. Jednak przeprowadzenie podziału majątku wspólnego w toku postępowania rozwodowego teoretycznie jest dopuszczalne także wtedy, gdy mimo że strony nie są w pełni zgodne w zakresie wspomnianych kwestii, ustalenie składu majątku oraz jego podział i zasądzenie ewentualnych spłat bądź dopłat nie wymagają obszernego postępowania.

Z nadmierną zwłoką będziemy natomiast mieli do czynienia na ogół w przypadku, gdy strony są głęboko skonfliktowane i nieskore do ustępstw, a jednocześnie sporny jest skład majątku wspólnego, wartość składników tego majątku (co nierzadko wymaga przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego), gdy zachodzi potrzeba określenia oraz wyceny nakładów poniesionych z majątku wspólnego na majątek osobisty małżonka bądź z majątku osobistego na majątek wspólny, czy też – w razie żądania ustalenia nierównych udziałów.

Częściowy podział majątku

Jeżeli tylko co do części majątku wspólnego możliwe jest dokonanie jego podziału bez spowodowania nadmiernej zwłoki postępowania, sąd może przeprowadzić częściowy podział majątku wspólnego. Częściowy podział majątku wspólnego stron powinien przede wszystkim obejmować składniki majątku wspólnego, które są najistotniejsze z punktu widzenia potrzeb dzieci i małżonka, który sprawuje nad nimi bezpośrednią pieczę, albo też z uwagi na znaczne skonfliktowanie stron, które wymusza ich rozłączenie. Dotyczy to w szczególności podziału majątku wspólnego w zakresie mieszkania własnościowego lub spółdzielczego, samego lub wraz z przedmiotami urządzenia domowego (zob. uchwała Sądu Najwyższego z 13 stycznia 1978 r., III CZP 30/77, uchwała Sądu Najwyższego z 16 stycznia 1984 r., III CZP 72/83).

Zabezpieczenie wniosku o podział majątku wspólnego stron

Dopuszczalne jest zabezpieczenie wniosku o podział majątku wspólnego w procesie o rozwód. W takim przypadku należy uprawdopodobnić interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. 

Interes prawny istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Udzielenie zabezpieczenia wniosku o podział majątku wspólnego jest możliwe wyłącznie na wniosek.

Zabezpieczenie roszczenia może polegać w tym wypadku na orzeczeniu przez sąd obowiązku wydania małżonkowi opuszczającemu mieszkanie (zajmowane wspólnie przez małżonków), potrzebnych mu przedmiotów. Rozpoznając wniosek o udzielenie zabezpieczenia, sąd powinien uwzględnić potrzeby obojga małżonków, a także ich małoletnich dzieci.

Co w przypadku niedokonania podziału majątku przez sąd rozwodowy?

Jeżeli sąd rozwodowy nie dokonał podziału majątku wspólnego stron, każdy z małżonków może złożyć wniosek o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami do właściwego miejscowo Sądu Rejonowego.

Ponadto, jeżeli sąd odstąpił od dokonania podziału majątku wspólnego stron w toku postępowania o rozwód, powinien wskazać to w treści wyroku rozwodowego lub w osobnym postanowieniu. 

Autor:

Wiktoria Rajzynger

Adwokat