Władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem w sprawie rozwodowej

Wykonywanie władzy rodzicielskiej i kontakty z małoletnim dzieckiem są ze sobą ściśle powiązane. Jednakże prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów rodzica z dzieckiem istnieją niezależnie od władzy rodzicielskiej. Dlatego też, co do zasady, bez względu na rozstrzygnięcie w kwestii władzy rodzicielskiej, uregulowane powinny zostać także kwestie osobistej styczności z dzieckiem oraz podtrzymywania z nim więzi. 

Jeżeli małżonkowie zgłoszą zgodny wniosek, sąd może (ale nie musi) zaniechać orzeczenia o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Natomiast wydanie rozstrzygnięcia w kwestii władzy rodzicielskiej w wyroku rozwodowym jest obowiązkowe i nie zwalnia od niego żadne porozumienie zawarte pomiędzy małżonkami.

W wyroku rozwodowym najczęściej spotykane są dwa rodzaje rozstrzygnięć w zakresie władzy rodzicielskiej małżonków, mianowicie: 

1. sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka;
2. sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom.

W przypadku ograniczenia władzy rodzicielskiej jednemu z małżonków, sąd musi precyzyjnie określić, do jakiego rodzaju obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka ogranicza się władzę rodzicielską drugiego z rodziców.

Pisemne porozumienie

Małżonkowie mogą sporządzić pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej. Jednak należy mieć na uwadze, że przedstawione porozumienie nie jest dla sądu wiążące. Porozumienie będzie stanowiło podstawię orzeczenia, tylko w przypadku, gdy sąd dojdzie do przekonania, że jest ono zgodne z dobrem dziecka – zatem w najpełniejszy sposób zaspokaja potrzeby dziecka (zarówno materialne, jak i niematerialne), gwarantując mu prawidłowy rozwój psychiczny oraz fizyczny. Dla przykładu można podać wykonywanie władzy rodzicielskiej w ramach pieczy naprzemiennej, która z punktu widzenia małżonków wydaje się być „sprawiedliwym” rozwiązaniem, jednak nie zawsze jest ono korzystne dla dziecka (np. ze względu na odległości miejsc zamieszkania małżonków). 

Pisemne porozumienie przedstawione sądowi może obejmować zarówno ustalenia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej, jak i ustalenia dotyczące kontaktów z małoletnim.

Rozstrzygnięcie w przypadku braku porozumienia

Niesporządzenie przez małżonków pisemnego porozumienia nie prowadzi automatycznie do ograniczenia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców. Zasadą jest pełna władza rodzicielska obojga rodziców. Jedynie wtedy, gdy pozostawienie władzy obojgu rodzicom jest sprzeczne z dobrem dziecka, sąd może ograniczyć władzę jednego z rodziców do określonych praw i obowiązków.

Oddzielne postępowanie dotyczące władzy rodzicielskiej lub kontaktów z dzieckiem

Jeżeli sprawa rozwodowa pozostaje w toku, nie można wszcząć oddzielnego postępowania, które dotyczy władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi stron oraz ustalenia sposoby realizowania kontaktów z nimi. W razie wpłynięcia wniosku o wszczęcie takiego postępowania, sąd opiekuńczy powinien przekazać go sądowi, przed którym toczy się sprawa rozwodowa (por. uchwała Sądu Najwyższego z 29 kwietnia 1977 r., III CZP 20/77). 

Z kolei postępowanie w zakresie władzy rodzicielskiej lub kontaktów z dzieckiem, które zostało wszczęte przed sprawą rozwodową, zostanie z urzędu zawieszone. Podjęcie tego postępowania jest możliwe tylko w sytuacji, gdy sąd nie orzekł o władzy rodzicielskiej lub kontaktach z dzieckiem w prawomocnym orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie o rozwód. W przeciwnym wypadku postępowanie zostanie umorzone jako bezprzedmiotowe.

W razie potrzeby uregulowania kwestii wykonywania władzy lub sposobu realizowania kontaktów z dzieckiem w toku postępowania w sprawie o rozwód, sąd rozwodowy może wydać rozstrzygnięcie dotyczące władzy rodzicielskiej lub kontaktów rozwodowego udzielając zabezpieczenia na czas trwania procesu.

Autor:

Wiktoria Rajzynger

Adwokat