„Zupełny rozkład pożycia” - na czym polega?

Zupełny rozkład pożycia jest jedną z przesłanek rozwodu. Sąd musi stwierdzić, że nastąpił zupełny rozkład pożycia, by mógł rozwiązać małżeństwo przez rozwód.

Kiedy można uznać, że nastąpił zupełny rozkład pożycia?

Rozkład pożycia jest zupełny, gdy ustały wszystkie łączące małżonków więzi. Ustać muszą więzi:

• uczuciowa (duchowa),
• fizyczna oraz
• gospodarcza.

Ustanie więzi uczuciowej

Więź duchowa to mówiąc najkrócej wzajemna miłość małżonków. Jej przejawami są: wzajemne zaufanie, szczerość, serdeczność, wzajemny szacunek, lojalność, gotowość uwzględniania osobistych potrzeb drugiego małżonka. Tak postrzega tę kwestię również Sąd Najwyższy, który w wyroku z 6 lutego 2002 r. (V CKN 741/2000) wskazał:

Wspólnota duchowa polega na wzajemnym pozytywnym stosunku uczuciowym małżonków, szacunku, zaufaniu, szczerości, lojalności, wyrozumiałości, na respektowaniu osobistych cech małżonka, uwzględnianiu jego osobistych potrzeb oraz gotowości do ustępstw oraz kompromisów.

Więź uczuciową uznaje się za fundament małżeństwa. Dlatego też nie można uznać, iż nastąpił zupełny rozkład pożycia, jeżeli małżonkowie wzajemnie manifestują uczucie miłości, przejawiają czułość i serdeczność we wzajemnych relacjach. Słusznie jednak zwrócił uwagę Sąd Apelacyjny w Katowicach (wyrok z dnia 15 lipca 2004 r., I ACa 375/04), że:

Do uznania, że między małżonkami brak jest wspólnoty duchowej, nie jest konieczne stwierdzenie przez otoczenie wrogiego lub choćby niechętnego stosunku do siebie. Zachowanie poprawnych stosunków, utrzymywanie kontaktów chociażby w interesie wspólnych dzieci nie musi koniecznie oznaczać, iż więź duchowa małżonków istnieje.

Ustanie więzi fizycznej

Więź fizyczna to nic innego jak utrzymywanie wspólnych stosunków seksualnych. Chodzi o stosunki adekwatne do możliwości fizycznych, psychicznych oraz wieku małżonków.

W orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że utrzymywanie przez małżonków stosunków fizycznych, nawet sporadycznych, z reguły będzie jednoznaczne z tym, że rozkład pożycia nie jest jeszcze zupełny.

Nie świadczy jednak o istnieniu więzi fizycznej między małżonkami fakt, iż dochodzi między nimi do stosunków fizycznych, gdy jest to rezultatem np. zastraszania. Podobnie – gdy dochodzi do nich wskutek uzależnienia ekonomicznego czy tym bardziej przymusu. Stosunki fizyczne nie są bowiem w takich sytuacjach dobrowolne. Nie można w związku z tym przyjąć, że w ogóle w tym zakresie istnieje między małżonkami “więź”. Pojęcie “więzi” w istocie oznacza bowiem dobrowolne współdziałanie obu małżonków, bez względu na to, jakiej sfery dotyczy.

Ustanie więzi gospodarczej

Więź gospodarcza polega na prowadzeniu przez małżonków wspólnego gospodarstwa domowego. Co do zasady oznacza również wspólne zamieszkiwanie.

Słusznie wskazał jednak Sąd Najwyższy w uchwale z 28 maja 1955 r. (I CO 5/55), iż:

Rozkład jest zupełny, gdy nie istnieje między małżonkami więź duchowa, fizyczna ani gospodarcza. Gdy jednak przy zupełnym braku więzi duchowej i fizycznej pozostały pewne elementy więzi gospodarczej, rozkład pożycia może być mimo to uznany za zupełny, jeśli utrzymanie elementów więzi gospodarczej (np. wspólnego mieszkania) wywołane zostało szczególnymi okolicznościami.

Takimi szczególnymi okolicznościami mogą być np. względy ekonomiczne, które nie pozwalają małżonkom na oddzielne zamieszkanie.

Autor:

Bartosz Pręda

Adwokat