Czy alkoholizm uzasadnia winę rozkładu pożycia?

W przeciwieństwie do zażywania narkotyków, spożywanie alkoholu jest wciąż społecznie akceptowalne. Jednak nie ulega wątpliwości, że jego nadużywanie niesie za sobą wiele negatywnych skutków, np. działając destruktywnie na więzi pomiędzy członkami rodziny, jak również ich poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji.

Nadużywanie alkoholu jako zawiniona przyczyna rozkładu pożycia małżeńskiego

Nadużywanie alkoholu przez jednego z małżonków jest niewątpliwie naruszeniem przez niego szeregu obowiązków małżeńskich, wśród których można wskazać: zmniejszenie zainteresowania losem rodziny, pogorszenie sytuacji finansowej rodziny, często nawet pozbawienie rodziny środków pieniężnych niezbędnych dla normalnej egzystencji. Ponadto w wielu przypadkach, nieodłącznym elementem nadużywania alkoholu jest także przemoc psychiczna lub fizyczna.

Oprócz tego, że nadużywanie alkoholu jest zachowaniem niewątpliwie nagannym, mającym destrukcyjny wpływ na niemal każdą sferę pożycia małżeńskiego (uczuciową, gospodarczą, fizyczną), jest też zachowaniem zawinionym. Jednak należy mieć na względzie, że z reguły przyczyn rozkładu pożycia jest wiele i są one rozłożone w czasie, a nadużywanie alkoholu przez małżonka będzie jedną z nich. Zależnie od okoliczności danej sprawy, takiemu małżonkowi można przypisać zarówno współwinę rozkładu pożycia, jak i winę wyłączną.

Alkoholizm jako choroba a wina w rozkładzie małżeństwa

Odmowę leczenia przez osobę, która jest świadoma swojego nałogu i jego negatywnego wypływu na założoną przez siebie rodzinę, należy poczytywać jako zawinione naruszenie obowiązków małżeńskich będące przyczyną rozkładu pożycia. Wynika to z faktu, że takie zachowanie stanowi naruszenie obowiązków małżeńskich. Jednocześnie choroba alkoholowa małżonka nie jest podstawą do przyjęcia, że ten nie był w stanie przewidzieć znaczenia i skutków swojego zachowania.

Z punktu widzenia alkoholizmu jako choroby, istotny jest również wyrok Sądu Najwyższego z 9 listopada 2001 r. (I CKN 438/00):

„Przy uzależnieniu od alkoholu ważną rolę w dochodzeniu do trzeźwego życia odgrywa pomoc osób najbliższych dla alkoholika, a wśród nich szczególnie drugiego z małżonków (art. 23 k.r.o.). Ze względu na drastyczność zachowywania się tego z małżonków uzależnionego od alkoholu, nie można — na płaszczyźnie prawa i konkretnych okoliczności sprawy — wymagać od drugiego z małżonków dalszego pożycia z nim, jeżeli sprzeciwia się temu dobro rodziny, a w szczególności dobro małoletnich dzieci stron”.

Alkoholizm, mimo iż jest chorobą, nie uzasadnia wyłącznie winy małżonka, który nadużywał alkoholu, jednocześnie choroba alkoholowa niemal zawsze powiązana jest z szeregiem zachowań, które stanowią naruszenie obowiązków małżeńskich. Jednak to od okoliczności danej sprawy zależy, czy można uznać chorobę alkoholową i nadużywanie alkoholu za samoistną zawinioną przyczynę rozkładu pożycia.