Czy małżonkowie w separacji mają obowiązek dochowania sobie wierności?

Separacja i obowiązek wierności
Separacja i obowiązek wierności

Kwes­t­ia obow­iązku wier­noś­ci po orzecze­niu sep­a­racji jest przed­miotem wielu dyskusji wśród prawników. Spór wyni­ka przede wszys­tkim z tego, że sep­a­rac­ja, co do zasady, wywołu­je skut­ki tożsame ze skutka­mi roz­wodu, np. usta­je obow­iązek wspól­nego poży­cia. Wyjąt­ki od tej zasady powin­ny wynikać z przepisów usta­wowych. Z drugiej strony, pod­sta­wowa różni­ca między sep­a­racją a roz­wo­dem pole­ga na tym, że sep­a­rac­ja nie powodu­je usta­nia małżeńst­wa. Ta zależność ma określone kon­sek­wenc­je, wśród których wyszczegól­nić należy zakaz zawar­cia nowego związku małżeńskiego po orzecze­niu sep­a­racji. Pon­ad­to sep­a­rac­ja jako insty­tuc­ja prawa ma określone cele i funkc­je, dla których została wprowad­zona, m.in. odd­zi­ały­wanie na pojed­nanie się małżonków. 

Na obow­iązek wier­noś­ci, w jego szer­szym znacze­niu, składa­ją się: obow­iązek małżonków do poży­cia fizy­cznego wyłącznie między sobą i pow­strzymy­wa­nia się od kon­tak­tów z inny­mi osoba­mi oraz obow­iązek pow­strzy­ma­nia od innych zachowań narusza­ją­cych przyjęte normy moralne i oby­cza­jowe, które moż­na zal­iczyć do tzw. „zdrady emocjon­al­nej”, czy też zachowań dają­cych pozo­ry zdrady.

Warto zaz­naczyć, że obow­iązek dochowa­nia wza­jem­nej wier­noś­ci przez małżonków, nie tyle wyni­ka z przepisów prawa, co przede wszys­tkim z zasad współży­cia społecznego. Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy, obow­iązek wier­noś­ci wynika­ją­cy wyłącznie z norm moral­nych, może doty­czyć również osób, które nie pozosta­ją w związku małżeńskim (por. orzecze­nie Sądu Najwyższego z 13 sty­cz­nia 1953 r., C 1631/52). Jako przykład należy podać narzec­zonych, czy też oso­by pozosta­jące w konku­bi­na­cie. Dlat­ego tym bardziej, mając na względzie normy moralne oraz zasady współży­cia społecznego, uznać należy, że obow­iązek taki ciąży na osobach, które w dal­szym ciągu for­mal­nie pozosta­ją w związku małżeńskim. Dodatkowo przyję­cie, że małżonkowie w sep­a­racji nie są obow­iązani do zachowa­nia wier­noś­ci, mogło­by prowadz­ić do sytu­acji, w której pomi­mo for­mal­nego trwa­nia małżeńst­wa, małżonkowie wstępu­ją w konku­bi­naty, co jest oczy­wiste sprzeczne z zasada­mi współży­cia społecznego i nor­ma­mi moral­ny­mi w naszym kręgu kulturalnym. 

Pon­ad­to, tem­at obow­iązku dochowa­nia wier­noś­ci pozosta­je w związku z równie kon­trow­er­syjnym zagad­nie­niem pogłę­bi­enia rozkładu poży­cia. Mianowicie, czy niedopełnie­nie obow­iązku wier­noś­ci przez małżon­ka sep­a­rowanego, może być trak­towane jako przy­czy­na pogłę­bi­enia ist­niejącego już całkowitego rozkładu poży­cia, a tym samym stanow­ić pod­stawę przyp­isa­nia temu małżonkowi winy bądź współwiny rozkładu poży­cia przy orzecze­niu roz­wodu? Przewagę zysku­je pogląd, zgod­nie z którym, jeżeli nastąpił całkow­ity rozkład poży­cia, to nie moż­na mówić o jego pogłę­bi­e­niu. W prze­ci­wnym razie, należało­by założyć, że brak było przesłan­ki koniecznej dla orzeczenia sep­a­racji. Jed­nak nie moż­na z całą pewnoś­cią wyk­luczyć możli­woś­ci wys­tąpi­enia swoistych okolicznoś­ci, które umożli­wiał­by przyp­isanie małżonkowi winy rozkładu poży­cia. Jako przykład moż­na podać sytu­ację, w której po orzecze­niu przez sąd sep­a­racji, nastąpiła poprawa relacji pomiędzy małżonka­mi, do tego stop­nia, że nie moż­na już mówić o całkow­itym rozkładzie poży­cia, a następ­nie jeden z małżonków dop­uś­cił się zdrady.

Dlat­ego też, mimo że brak jest reg­u­lacji, które wprost narzu­cały­by małżonkom sep­a­rowanym obow­iązek dochowa­nia sobie wier­noś­ci, więk­szość prawników uzna­je, że mając na uwadze pod­sta­wowe założe­nie sep­a­racji, jakim jest resty­tuc­ja małżeńst­wa, należy uznać, że obow­iązek wier­noś­ci nie ustaje.

Lit­er­atu­ra: 

  1. B. Czech (red.), Kodeks rodzin­ny i opiekuńczy. Komen­tarz, Warsza­wa 2006;
  2. J. Ignaczews­ki (red.), Rozwód i Sep­a­rac­ja, Warsza­wa 2016;
  3. K. Pietrzykows­ki (red.), Kodeks rodzin­ny i opiekuńczy. Komen­tarz, Warsza­wa 2020;
  4. A. Syl­westrzak, Skut­ki prawne sep­a­racji małżonków, Warsza­wa 2007.
Opublikowano
Umieszczono w kategoriach: Rozwód

Jeden komentarz

Możliwość komentowania jest wyłączona.