Czy można cofnąć pozew o rozwód?

Jeżeli oso­ba, która zainicjowała postępowanie roz­wodowe, z jakiegokol­wiek powodu, chce z niego zrezyg­nować, możli­we jest cofnię­cie pozwu. W takim wypad­ku odpowied­nie zas­tosowanie zna­jdą przepisy ogólne Kodek­su postępowa­nia cywilnego. 

Zgod­nie z art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnię­ty bez zez­wole­nia pozwanego aż do rozpoczę­cia rozprawy, a jeżeli z cofnię­ciem połąc­zone jest zrzecze­nie się roszczenia — aż do wyda­nia wyroku. Ze wzglę­du na specy­fikę spraw roz­wodowych, niedo­puszczalne jest zrzecze­nie się roszczenia i w tym zakre­sie przy­toc­zona reg­u­lac­ja nie zna­jdzie zas­tosowa­nia. 

Zatem powód może cofnąć pozew zarówno w postępowa­niu na etapie I instancji, jak i w toku postępowa­nia apela­cyjnego – w rzeczy­wis­toś­ci aż do upra­wom­oc­nienia się wyroku roz­wodowego. Przy czym do cza­su rozpoczę­cia pier­wszej rozprawy dla skutecznego cofnię­cia pozwu wystar­czy złoże­nie przez powo­da oświad­czenia. Wyjątkiem jest sytu­ac­ja, w której strona pozwana w ramach odpowiedzi na pozew również zażą­dała orzeczenia roz­wodu albo sep­a­racji. W takim przy­pad­ku, pomi­mo cofnię­cia pozwu przed rozpoczę­ciem rozprawy, nie­u­niknione będzie przeprowadze­nie postępowa­nia roz­wodowego w celu rozstrzyg­nię­cia żąda­nia małżon­ka pozwanego (por. uch­wała Sądu Najwyższego z 23 listopa­da 1983 r., III CZP 59/83).

Co do zasady, sąd jest związany oświad­cze­niem powo­da o cofnię­ciu pozwu. Jed­nak w sytu­acji, gdy w świ­etle doty­chcza­sowych oświad­czeń i twierdzeń stron, ewen­tu­al­nie mate­ri­ału dowodowego zebranego w spraw­ie, zachodzą pod­stawy do uzna­nia, że cofnię­cie pozwu jest sprzeczne z prawem lub zasada­mi współży­cia społecznego albo zmierza do obe­jś­cia prawa, sąd może nie wyraz­ić na nie zgody. Przykła­dem sytu­acji, w której sąd może uznać za niedo­puszczalne cofnię­cie pozwu, będzie złoże­nie oświad­czenia jedynie w celu dokuczenia współ­małżonkowi, a nie ze wzglę­du na chęć pojed­na­nia się. 

Na późniejszym etapie postępowa­nia dla skutecznego cofnię­cia pozwu konieczne jest również uzyskanie zgody pozwanego. Zgo­da ta może zostać wyrażona w piśmie pro­ce­sowym bądź ust­nie do pro­tokołu rozprawy. Jeżeli do cofnię­cia pozwu doszło poza rozprawą, sąd zaw­iado­mi pozwanego kore­spon­den­cyjnie. W tym przy­pad­ku, pozwany powinien się usto­sunkować w ter­minie dwóch tygod­ni od momen­tu doręczenia pis­ma, w prze­ci­wnym wypad­ku przyj­mu­je się, że wyraz­ił on tzw. zgodę mil­czącą. 

Co istotne, posiedze­nie pojed­naw­cze przeprowad­zone w ramach medi­acji jest szczegól­nym rodza­jem posiedzenia sądowego, które jest wyz­naczane w celu nakłonienia stron do pojed­na­nia się i nie zal­icza się do rozprawy. Stąd też udzi­ał stron w posiedze­niu wyz­nac­zonym przed pier­wszą rozprawą nie ma znaczenia dla możli­woś­ci cofnię­cia powództ­wa bez koniecznoś­ci uzyska­nia zgody pozwanego. 

Skutecznie cofnię­ty pozew nie wywołu­je żad­nych skutków, jakie ustawa wiąże z wytocze­niem powództ­wa. Na pod­staw­ie art. 355 k.p.c. sąd wyda postanowie­nie o umorzenia postepowa­nia roz­wodowego. W razie koniecznoś­ci nie ma przeszkód do ponownego wniesienia pozwu o rozwód zarówno przez powo­da, jak i pozwanego.

Zawieszenie postępowania i posiedzenie pojednawcze

Jeżeli sąd nabierze przeko­na­nia, że ist­nieje możli­wość utrzy­ma­nia poży­cia małżeńskiego, ma obow­iązek zaw­ieszenia postępowa­nia. Taka sytu­ac­ja może mieć miejsce właśnie wtedy, gdy małżonek cofnął pozew o rozwód, jed­nak ze wzglę­du na żądanie orzeczenia roz­wodu albo sep­a­racji ze strony małżon­ka pozy­wanego, konieczne jest przeprowadzenia postępowa­nia. Pon­ad­to w związku z zaw­iesze­niem postępowa­nia ze wzglę­du na możli­wość utrzy­ma­nia poży­cia stron, sąd może skierować małżonków na posiedze­nie pojed­naw­cze.

Odwołanie oświadczenia o cofnięciu pozwu

Odwołanie oświad­czenia o cofnię­ciu pozwu jest możli­we na każdym etapie postępowa­nia roz­wodowego aż do momen­tu osiąg­nię­cia skutku pro­ce­sowego cofnię­cia, tj. upra­wom­oc­nienia się postanowienia sądu o umorze­niu postępowa­nia w spraw­ie. W przy­pad­ku, w którym cofnię­cie pozwu nastąpiło do momen­tu rozpoczę­cia rozprawy bez zgody pozwanego, jak również wyraże­nia zgody na późniejszym etapie postępowa­nia, odwołanie oświad­czenia skutku­je koniecznoś­cią przeprowadzenia dal­szego postępowa­nia roz­wodowego.

Zwrot opłaty od pozwu w razie jego cofnięcia

W razie cofnię­cia pozwu na skutek pojed­na­nia się stron w I instancji, sąd z urzę­du zwraca stron­ie całą uiszc­zoną opłatę od pozwu o rozwód, tj. 600 zł. Nato­mi­ast w sytu­acji, gdy do pojed­na­nia się stron doszło przed zakończe­niem postępowa­nia apela­cyjnego, zwraca się połowę uiszc­zonej opłaty od apelacji.