Do pozwu rozwodowego należy dołączyć załączniki. W dużej mierze, to jakie dokumenty trzeba dołączyć do pozwu zależy od warunków konkretnej sprawy i okoliczności, które zostały przedstawione w pozwie rozwodowym.
Do każdego pozwu rozwodowego, niezależnie od szczególnych okoliczności danej sprawy, należy dołączyć załącznik w postaci skróconego odpisu aktu małżeństwa stron. Istotne jest to, że akt ten powinien być aktualny, czyli wystawiony nie dawniej niż trzy miesiące przed wniesieniem do sądu pozwu o rozwód. Ponadto, jeżeli strony mają wspólne małoletnie dzieci, konieczne będzie również dołączenie odpisów aktów ich urodzenia. W tym przypadku nie jest istotna data wystawienia aktu.
Elementem stałym wśród załączników do pozwu jest również potwierdzenie dokonania opłaty sądowej od pozwu. Ponadto, do pozwu należy dołączyć jego odpis, który jest przeznaczony dla strony przeciwnej, a wraz z nim kopie wszystkich dołączonych do pozwu załączników.
Potrzeba dołączenia innych dokumentów jako załączników do pozwu będzie wynikała z okoliczności konkretnej sprawy. Przykładowo, jeżeli strony zawarły umowę majątkową małżeńską, konieczne będzie dołączenie do pozwu odpisu aktu notarialnego. Natomiast w przypadku, gdy w toku postępowania rozwodowego sąd ma rozstrzygnąć również w kwestii alimentów (zarówno na rzecz małoletnich dzieci, jak i małżonka), do pozwu należy dołączyć dokumenty, z których będą wynikały z jednej strony możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego, z drugiej zaś – usprawiedliwione potrzeby uprawnionego. Dokumentami tym niajczęściej będą: zaświadczenia o zarobkach, deklaracje podatkowe oraz wykazy kosztów wraz z rachunkami, fakturami, potwierdzeniami przelewów, itp.
Z uwagi na warunki sprawy, celowe może się także okazać złożenie zaświadczeń o stanie zdrowia dzieci i stron, zaświadczeń o pobieraniu nauki przez dzieci, zaświadczeń o składnikach i wartości majątku wspólnego, jak również innych dokumentów, którymi można wykazać istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności.
Wraz z pozwem rozwodowym można również złożyć wniosek o zwolnieniu od kosztów sądowych. W takim przypadku trzeba dodatkowo dołączyć oświadczenie, z którego wynika, że powód nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Konsekwencje braku wymaganych dokumentów
Niedołączenie do pozwu rozwodowego niektórych załączników może mieć różny skutek, w zależności od tego, czy brak danego dokumentu uniemożliwia nadanie sprawy biegu, czy też nie.
Zgodnie z art. 130 § 1 k.p.c., jeżeli pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych lub jeżeli od pisma nie uiszczono należnej opłaty, przewodniczący wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma, do poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia go w terminie tygodniowym. Mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste niedokładności nie stanowią przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go w trybie właściwym.
Przez prawidłowy bieg należy rozumieć sytuację, w której pozew wywołuje właściwe skutki w stosunku do strony przeciwnej lub sądu. Przykładowo, pozew nie może zostać doręczony stronie przeciwnej i wywołać oczekiwanych skutków, jeżeli brak jest odpisu pozwu oraz dołączonych do niego załączników. W takim przypadku sąd niewątpliwie wezwie powoda do uzupełnienia tego braku w terminie tygodniowym. Za brak formalny należy ponadto uznać niedołączenie dokumentów, które zostały wymienione w treści pozwu jako załączniki do niego. Wezwanie takie będzie miało również miejsce, jeżeli powód nie uiścił opłaty sądowej od pozwu rozwodowego, bądź wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych zawartym w pozwie nie dołączył oświadczenia o stanie majątkowym. W przypadku nieuzupełnienia w terminie tygodniowym braków wskazanych przez sąd, pozew zostanie zwrócony.
Nie stanowi braku formalnego niedołączenie skróconych odpisów aktów stanu cywilnego, mimo że są one niezbędne dla ustalenia aktualnego stanu cywilnego stron, a tym samym rozpoznania sprawy i wydania rozstrzygnięcia. Dlatego też nie jest możliwe wezwanie powoda przez sąd do uzupełnienia brakującej dokumentacji pod rygorem zwrotu pozwu. Zastosowanie w tym przypadku może znaleźć przepis art. 208 k.p.c. Regulacja ta pozwala przewodniczącemu składu orzekającego w sprawie do wydania zarządzenia, w którym zobowiązuje strony do przedstawienia dokumentów, które są niezbędne do przygotowania rozprawy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 16 września 1971 r., II CZ 114/71).
Załączenie do pozwu dokumentów, które potwierdzają okoliczności wskazane w pozwie rozwodowym jest o tyle ważne, że to na stronie, która z danego faktu wywodzi skutki prawne, spoczywa ciężar udowodnienia tego faktu. Niedołączenie dokumentów stanowiących dowody na poparcie twierdzeń z pozwu może skutkować tym, że sąd uzna określone okoliczności za nieudowodnione, co może skutkować niekorzystnym rozstrzygnięciem (np. nieorzeczeniem rozwodu z winy drugiej strony, zasądzeniem niższych alimentów niż żądane w pozwie, itd.).
Jeżeli powód w treści pozwu rozwodowego powołuje się na pewne dokumenty, które stanowią dowód na poparcie jego treści, a nie jest on w ich posiadaniu oraz nie jest w stanie ich uzyskać, sąd na wniosek powoda, może zobowiązać osobę trzecią będącą w posiadaniu tych dokumentów do ich przedstawienia.