Podział majątku wspólnego w sprawie rozwodowej

W toku postępowa­nia w spraw­ie o rozwód, sąd może również dokon­ać podzi­ału majątku wspól­nego stron. 

Rozstrzyg­nię­cia przez sąd w wyroku roz­wodowym kwestii podzi­ału majątku wspól­nego jest dopuszczalne, jeżeli przy­na­jm­niej jeden małżonek złożył w tym zakre­sie wniosek oraz dodatkowo, jeżeli przeprowadze­nie podzi­ału nie spowodu­je nad­miernej zwło­ki w postępowaniu. 

Nadmierna zwłoka

Sąd Najwyższy w uch­wale z 13 sty­cz­nia 1978 r. (sygn. akt III CZP 30/77) wskazał: „Przeprowadze­nie w wyroku roz­wodowym podzi­ału majątku wspól­nego stron nie powodu­je nad­miernej zwło­ki postępowa­nia nie tylko wtedy, gdy między stron­a­mi nie ma sporu co do składu i sposobu podzi­ału tego majątku, lecz także wtedy, gdy wyjaśnie­nie spornych między stron­a­mi okolicznoś­ci, bądź też takich okolicznoś­ci, które sąd obow­iązany jest ustal­ić z urzę­du, wyma­ga przeprowadzenia postępowa­nia dowodowego w ogranic­zonym przed­miotowo i cza­sowo zakre­sie.”

Regułą zatem jest dokony­wanie przez sąd roz­wodowy podzi­ału majątku, gdy strony uzgod­niły między sobą skład i sposób podzi­ału majątku wspól­nego. Jed­nak przeprowadze­nie podzi­ału majątku wspól­nego w toku postępowa­nia roz­wodowego teo­re­ty­cznie jest dopuszczalne także wtedy, gdy mimo że strony nie są w pełni zgodne w zakre­sie wspom­ni­anych kwestii, ustal­e­nie składu majątku oraz jego podzi­ał i zasądze­nie ewen­tu­al­nych spłat bądź dopłat nie wyma­ga­ją obsz­ernego postępowania.

Z nad­mierną zwłoką będziemy nato­mi­ast mieli do czynienia na ogół w przy­pad­ku, gdy strony są głęboko skon­flik­towane i niesko­re do ustępstw, a jed­nocześnie sporny jest skład majątku wspól­nego, wartość skład­ników tego majątku (co nierzad­ko wyma­ga przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego), gdy zachodzi potrze­ba określe­nia oraz wyce­ny nakładów ponie­sionych z majątku wspól­nego na majątek oso­bisty małżon­ka bądź z majątku oso­bis­tego na majątek wspól­ny, czy też – w razie żąda­nia ustal­e­nia nierównych udziałów.

Częściowy podział majątku

Jeżeli tylko co do częś­ci majątku wspól­nego możli­we jest doko­nanie jego podzi­ału bez spowodowa­nia nad­miernej zwło­ki postępowa­nia, sąd może przeprowadz­ić częś­ciowy podzi­ał majątku wspól­nego. Częś­ciowy podzi­ał majątku wspól­nego stron powinien przede wszys­tkim obe­j­mować skład­ni­ki majątku wspól­nego, które są najis­tot­niejsze z punk­tu widzenia potrzeb dzieci i małżon­ka, który sprawu­je nad nimi bezpośred­nią pieczę, albo też z uwa­gi na znaczne skon­flik­towanie stron, które wymusza ich rozłącze­nie. Doty­czy to w szczegól­noś­ci podzi­ału majątku wspól­nego w zakre­sie mieszka­nia włas­noś­ciowego lub spółdziel­czego, samego lub wraz z przed­mio­ta­mi urządzenia domowego (zob. uch­wała Sądu Najwyższego z 13 sty­cz­nia 1978 r., III CZP 30/77, uch­wała Sądu Najwyższego z 16 sty­cz­nia 1984 r., III CZP 72/83).

Zabezpieczenie wniosku o podział majątku wspólnego stron

Dopuszczalne jest zabez­piecze­nie wniosku o podzi­ał majątku wspól­nego w pro­ce­sie o rozwód. W takim przy­pad­ku należy upraw­dopodob­nić interes prawny w udzie­le­niu zabezpieczenia. 

Interes prawny ist­nieje wtedy, gdy brak zabez­pieczenia uniemożli­wi lub poważnie utrud­ni wyko­nanie zapadłego w spraw­ie orzeczenia lub w inny sposób uniemożli­wi lub poważnie utrud­ni osiąg­nię­cie celu postępowa­nia w spraw­ie. Udzie­le­nie zabez­pieczenia wniosku o podzi­ał majątku wspól­nego jest możli­we wyłącznie na wniosek.

Zabez­piecze­nie roszczenia może pole­gać w tym wypad­ku na orzecze­niu przez sąd obow­iązku wyda­nia małżonkowi opuszcza­jące­mu mieszkanie (zaj­mowane wspól­nie przez małżonków), potrzeb­nych mu przed­miotów. Rozpoz­na­jąc wniosek o udzie­le­nie zabez­pieczenia, sąd powinien uwzględ­nić potrze­by obo­j­ga małżonków, a także ich mało­let­nich dzieci.

Co w przypadku niedokonania podziału majątku przez sąd rozwodowy?

Jeżeli sąd roz­wodowy nie dokon­ał podzi­ału majątku wspól­nego stron, każdy z małżonków może złożyć wniosek o podzi­ał majątku wspól­nego po usta­niu wspól­noś­ci majątkowej między małżonka­mi do właś­ci­wego miejs­cowo Sądu Rejonowego.

Pon­ad­to, jeżeli sąd odstąpił od doko­na­nia podzi­ału majątku wspól­nego stron w toku postępowa­nia o rozwód, powinien wskazać to w treś­ci wyroku roz­wodowego lub w osob­nym postanowieniu.