Wykorzystanie w sprawie rozwodowej dowodów sprzecznych z prawem

O tym czy dany dowód jest sprzeczny z prawem decy­du­je przede wszys­tkim sposób jego pozyska­nia – czy na skutek pod­ję­tych dzi­ałań zostało narus­zone pra­wo, a ingerenc­ja ta jest nieuprawniona.

Kat­a­log środ­ków do pozyska­nia dowodów z narusze­niem norm prawa do pry­wat­noś­ci może być naprawdę obsz­erny i w zasadzie granice stanow­ią tylko możli­woś­ci tech­no­log­iczne. Przede wszys­tkim moż­na wymienić wszelkiego rodza­ju pod­słuchy, nagra­nia dźwiękowe oraz wiz­ualne, opro­gramowa­nia szpiegu­jące czy instalowanie nada­jników GPS w samo­chodach.

Jeśli chodzi o nagry­wanie rozmów, to moż­na wyróżnić dwie sytu­acje: kiedy roz­mowa jest nagry­wana przez jed­nego z rozmów­ców oraz gdy roz­mowę nagrała oso­ba trze­cia nieuczest­niczą­ca w zare­je­strowanej roz­mowie. W pier­wszym przy­pad­ku istotne jest to, że pod­miot nagry­wa­ją­cy jest uprawniony do zapoz­na­nia się z treś­cią roz­mowy oraz do dys­ponowa­nia nią, czyli również upub­licz­ni­a­nia. Zatem decy­du­jąc się na nagry­wanie roz­mowy, której jest się uczest­nikiem, nie ma potrze­by uzyska­nia zgody pozostałych rozmów­ców na tę czyn­ność.  Jed­nak należy mieć na uwadze, że na skutek udostęp­nienia nagra­nia w toku pro­ce­su może dojść do naruszenia również innych, niż tajem­ni­ca kore­spon­dencji oraz komu­nikowa­nia się dóbr oso­bistych pozostałych uczest­ników roz­mowy, np. dobrego imienia, wiz­erunku, nietykalnoś­ci mieszka­nia, twór­c­zoś­ci naukowej lub artysty­cznej. 

Nato­mi­ast nagry­wanie roz­mowy przez osobę, która w niej nie uczest­niczy lub choć­by nie jest przy niej obec­na, wypeł­nia znamiona przestępst­wa. Oso­ba trze­cia nie jest bowiem uprawniona do wejś­cia w posi­adanie infor­ma­cji wynika­ją­cych z roz­mowy, a tym bardziej do dys­ponowa­nia nimi. Wyjątek mogą stanow­ić infor­ma­c­je, które są powszech­nie znane i nie były przez­nac­zone wyłącznie dla rozmów­ców. 

Ana­log­icznie wyglą­da kwes­t­ia instalowa­nia pod­słuchów, nada­jników GPS oraz opro­gramowań pozysku­ją­cych dane bez wiedzy i zgody ich dys­po­nen­ta. Z reguły dane, które moż­na uzyskać za pomocą tych środ­ków nie są przez­nac­zone dla oso­by, która je wyko­rzys­tu­je. W takiej sytu­acji wejś­cie w posi­adanie tych infor­ma­cji oraz ich wyko­rzysty­wanie jest niez­godne z prawem. 

Konsekwencje wprowadzenia do procesu dowodu sprzecznego z prawem 

Kodeks postępowa­nia cywilnego nie wyk­lucza możli­woś­ci przeprowadzenia dowodu uzyskanego w sposób sprzeczny z prawem, jed­nak wyko­rzys­tanie w pro­ce­sie zdoby­tych w ten sposób infor­ma­cji może nieść za sobą poważne kon­sek­wenc­je.

Jeżeli dowody zostały pozyskane z narusze­niem dóbr oso­bistych, ich upub­licznie­nie może skutkować wytocze­niem powództ­wa o zadośćuczynie­nie pieniężne za doz­naną krzy­wdę w związku z narusze­niem dóbr oso­bistych. Przy czym należy mieć na względzie, że zgo­da dys­po­nen­ta dobra jest okolicznoś­cią wyłącza­jącą bezprawność.

Nato­mi­ast w sytu­acji, gdy w toku zbiera­nia dowodów, doszło do uzyska­nia infor­ma­cji przez osobę, która nie jest do nich uprawniona (np. w przy­pad­ku nagry­wa­nia roz­mowy przez osobę trze­cią), należy liczyć się z możli­woś­cią pociąg­nię­cia takiej oso­by do odpowiedzial­noś­ci karnej. 

Zgod­nie z art. 267 § 1 kodek­su karnego, kto bez uprawnienia uzysku­je dostęp do infor­ma­cji dla niego nieprzez­nac­zonej, otwier­a­jąc zamknięte pis­mo, podłącza­jąc się do sieci teleko­mu­nika­cyjnej lub przeła­mu­jąc albo omi­ja­jąc elek­tron­iczne, mag­ne­ty­czne, infor­maty­czne lub inne szczególne jej zabez­piecze­nie, podle­ga grzy­wnie, karze ograniczenia wol­noś­ci albo pozbaw­ienia wol­noś­ci do lat 2. Tej samej karze podle­ga, kto w celu uzyska­nia infor­ma­cji, do której nie jest uprawniony, zakła­da lub posługu­je się urządze­niem pod­słu­chowym, wiz­ual­nym albo innym urządze­niem lub opro­gramowaniem (art. 267 § 3 k.k.).

Oprócz treś­ci roz­mowy, do infor­ma­cji nieprzez­nac­zonej dla osób postron­nych, należy również zal­iczyć dane, zdję­cia oraz nagra­nia zna­j­du­jące się na tele­fonie, które zostały uzyskane za pomocą aplikacji szpiegu­jącej, a także infor­ma­c­je o szczegółowym położe­niu geograficznym określonej oso­by.

Pon­ad­to dowód z przesłucha­nia świad­ka, który powz­iął infor­ma­cję o fak­tach z nagrań utr­walonych przez inne oso­by niż rozmów­cy, również należy uznać za sprzeczny z prawem do tajem­ni­cy komu­nikowa­nia się oraz tajem­ni­cy kore­spon­dencji.

Zatem przys­tępu­jąc do zbiera­nia dowodów w sposób nie tylko wąt­pli­wy moral­nie, ale pon­ad­to niez­gody z prawem, z zami­arem wyko­rzys­ta­nia ich w postępowa­niu roz­wodowym, należy mieć również na uwadze ewen­tu­alne kon­sek­wenc­je w postaci pro­ce­su cywilnego o narusze­nie dóbr oso­bistych, a nawet sprawy karnej.